Die inperkingstyd en jou finansies

Bitter min mense sou seker iets soos die koronavirus en die daaropvolgende inperking kon visualiseer. ’n Wêreld wat letterlik tot stilstand kom. Die storielyn klink soos ’n lokettreffer op die silwerdoekskerm. Aanvanklik klink dit amper soos ’n welverdiende Desember-vakansie wat einde Maart aanbreek. Mens verwag dat die rolprent enige oomblik tot ’n einde gaan kom of dat jy gaan wakker skrik en besef dit was genadiglik net ’n nare droom. Dan kom mens tot die besef – dis realiteit, dis ’n harde werklikheid, ’n ongenaakbare tydperk, ’n koue angsgevoel wat die hart omklem. Covid-19 het ons wêreld soos ons dit geken het, totaal kom verander. Die finansiële impak van die inperking op die ekonomie, besighede en huishoudings is astronomies. Boonop was die Suid-Afrikaanse ekonomie en baie huishoudings reeds onder geweldige druk voor Covid-19 toegeslaan het. Almal beleef geweldige finansiële druk. Dit is tyd om ernstig te besin oor ons finansies en seker te maak die basiese beginsels word sover moontlik gevolg en ons beskik oor al die nodige en betroubare inligting om die beste moontlike besluite te neem gedurende hierdie tyd.

Oorsig en aspekte van persoonlike finansies

’n Paar basiese begrippe en beginsels om te hersien

Noodsaaklike behoeftes teenoor begeertes

’n Begroting help ook om noodsaaklike behoeftes en begeertes te identifiseer en te bestuur. Noodsaaklike behoeftes dui op uitgawes waarsonder ons nie kan lewe nie. Noodsaaklike behoeftes sal huisvesting, voedsel, water en elektrisiteit, skoolgeld, vervoer, mediese uitgawes ens. insluit. Met begeertes word bedoel uitgawes wat as luukshede beskou word en wat ons nie nodig het om te oorleef nie. Begeertes sluit uitgawes soos fliek, uiteet, speelgoed, nuwe toestelle, skoonheidsbehandelings, vakansies ens. in.

Noodsaaklike behoeftes kan nie heeltemal uit ’n begroting gesny word nie. Ons kan wel kyk hoe om besparings op noodsaaklike uitgawes te verkry. Voorbeelde van moontlike besparings op noodsaaklike behoeftes:

• Koop voedsel in groot maat aan en kyk uit vir spesiale aanbiedinge.
• Oorweeg ’n saamryklub vir mense wat saam werk of by nabygeleë plekke werk of selfs om die kinders skool of aktiwiteite toe te vervoer om sodoende petrolgeld te bespaar.
• Bespaar op die verbuik van water en elektrisiteit.

Begeertes kan sover moontlik verminder of selfs heeltemal uitgeskakel word. Wees kreatief en probeer om begeertes met ander goedkoper of gratis opsies te vervang. Voorbeelde van besparings op begeertes:

• Hou ’n fliekaand by die huis met springmielies.
• Kampeer in die tuin.
• Vra elke familielid of vriend om hulle gunstelinggereg saam te bring om sodoende op onthaalkoste te bespaar.
• Vermy om wegneemetes te bestel en maak as gesin saam kos by die huis.

Dit is belangrik om die beginsels van noodsaaklike behoeftes en begeertes ook vir kinders te leer. As daar nie nou geld is vir iets wat as ’n begeerte geklassifiseer word nie, moet daar gespaar word totdat die begeerte bekostig kan word. Dit is verder ook belangrik om nie skuld aan te gaan om vir begeertes te betaal nie.

Leefstylkoste en Inflasie

Weens inflasie neem leefstylkoste voortdurend toe. Inflasie word bereken op standaard items en neem dikwels nie die styging in prys op duurder en luukser items in ag nie. Wanneer jy jou persoonlike inflasiekoers bereken deur die styging op jou persoonlike uitgawes op ’n jaargrondslag uit te werk, sal jy meestal vind dat jou persoonlike inflasiekoers heelwat meer is as die landswye infasiekoers, veral in ag genome die styging in uitgawes soos mediese koste, brandstof, versekering, klere en voedsel. Die ander harde realiteit is dat salarisverhogings meestal nie tred hou met die werklike styging in persoonlike uitgawes nie. Sodoende word die gaping tussen inkomste en uitgawes relatief kleiner en loop dit later uit op ’n situasie waar skuld aangegaan moet word om lewenskoste te dra. Dit is ’n baie negatiewe situasie om in te wees aangesien die maalkolk van skuld net al hoe groter word en die inkomste nie genoeg is om die lewenskoste en die terugbetaling van die skuld te dek nie. Indien jy in hierdie posisie verkeer, moenie langer wag nie – vra hulp en soek ’n oplossing om die situasie te verbeter. Natuurlik is dit makliker gesê as gedaan. Ons weet egter waar daar ’n wil is, is daar altyd ’n weg. Neem ’n besluit en doen iets.

Daar is basies twee opsies om hierdie situasie te beveg. Eerstens, verminder uitgawes sover moontlik. Tweedens, kry ’n manier om addisionele inkomste te verkry.

Spaarplan

Met ’n spaarplan word bedoel ’n plan om aktief te spaar om ’n sekere doelwit te bereik. Daar is ’n verskil tussen spaar en belê. Spaar is wanneer geld gespaar word vir ’n spesifieke doel, byvoorbeeld om op vakansie te gaan of ’n nuwe TV te koop. Spaar het gewoonlik ’n korter termyn in gedagte, gewoonlik minder as ’n jaar. Daar kan wel spaardoelwitte wees wat oor ’n langer termyn strek, soos om vir ’n deposito vir ’n nuwe motor of huis te spaar of vir ’n kind se studies in die toekoms. Aangesien spaar korttermyn van aard is en met ’n spesifieke doelwit in gedagte, word meer likiede spaaropsies (kan vinnig omgesit word in kontant maar is verkieslik reeds in kontant) en opsies wat laer risiko inhou, gewoonlik aanbeveel. Goeie opsies vir spaardoelwitte sluit in kennisdeposito’s, vaste deposito’s en geldmarkfondse.

Met beleggings is die doel om welvaart te skep oor die langer termyn. Geld word dus weggesit om bates te koop wat oor die langer termyn groei en ’n opbrengs lewer. Effektetrusts, aandele en eiendom is tipiese voorbeelde van beleggings of bates wat kan groei en ’n opbrengs lewer in die vorm van rente, dividende en huurinkomste. Met beleggings is die ideaal om sowel likiede as nielikiede bates in die portefeulje te hou, asook bates met ’n lae, medium en hoë risikoprofiel om sodoende risiko te beperk maar ook maksimum opbrengs te verseker.

Dan is daar natuurlik ook spaarplanne spesifiek met die oog op aftrede. ’n Pensioenfonds, ’n voorsorgfonds en ’n bewaringsfonds asook uittreeannuïteite is opsies, hoewel baie mense ook eiendomme, besighede en oorsese beleggings as deel van hulle aftreespaarplan beskou.

Die ideaal is om spaar deel van jou begroting te maak. Sit elke maand ’n persentasie van jou inkomste weg. Dit is belangrik om spaargeld vanuit jou gewone daaglikse bankrekening oor te plaas na ’n spaar- of beleggingsrekening. As jy dit in jou bankrekening los, gaan jy in die versoeking kom om dit te gebruik vir iets anders wat jy moontlik nie nodig het nie en jy verdien ook minimum rente op jou daaglikse bankrekening. Teken ’n debietorder om jou spaargeld oor te plaas na jou spaarplan en beleggingsfondse. As dit outomaties gebeur, kom jy gou in die gewoonte om te spaar. Leer ook die gewoonte aan om enige surplusfondse in jou daaglikse bankrekening aan die einde van ’n maand oor te plaas na jou spaarrekening.

Noodfonds

’n Noodfonds is fondse wat beskikbaar is vir noodgevalle. Om op vakansie te gaan of ’n nuwe TV te koop, word nie as ’n noodgeval geklassifiseer nie. Groot mediese uitgawes waarvoor die mediese fonds nie betaal nie, ’n motor wat onklaar raak en nie deur ’n motorplan gedek word nie, ’n rekenaar wat nodig is vir werk of studies wat gesteel word, is alles voorbeelde van moontlike noodgevalle. Om ’n noodfonds te hê, in ’n land en tyd waar afleggings aan die orde van die dag is, is beslis van groot waarde. Die Covid-19-situasie, waar baie mense met minder of geen inkomste moet oorleef, word beslis as ’n noodgeval beskou en mense wat wel oor ’n noodfonds beskik, is waarskynlik die mense met die minste finansiële stres gedurende hierdie tyd.

Die goue reël is dat ’n noodfonds genoeg kontant moet bevat om drie tot ses maande se lewenskoste (noodsaaklike uitgawes sowel as skuldterugbetalings) te kan dek. Aangesien die fondse onmiddellik of baie gou beskikbaar moet wees in ’n noodgeval, word daar aanbeveel om ’n noodfonds in likiede opsies te hou waar daar nie ‘n kennisgewing of vaste beleggingstydperk vereis word nie. Die fondse moet ook verkieslik in spaarplanne met lae risiko gehou word. Indien jy fondse vanuit jou noodfonds vir ’n noodgeval moet gebruik, moet jy so gou moontlik daarna weer fondse terugplaas in die fonds vir toekomstige gebruik.

Hoe bestuur ek ’n finansiële krisis?

Weens die finansiële krisis waarin die meeste huishoudings hulle tans bevind en waarskynlik oor die volgende paar maande gaan bevind, is dit belangrik om te kyk na praktiese voorstelle wat kan help om hierdie krisis te oorleef.

Dit is sekerlik ’n tyd waartydens ’n warboel van emosies ervaar word. Daar is die goeie dae, die minder goeie dae en die baie slegte dae. Moenie tydens ’n krisis emosionele besluite neem nie. Wag ‘n dag of twee en probeer helder dink oor die situasie.

Moenie iets doen omdat almal dit skynbaar doen nie. As betaalvakansies vir skuld aan die orde van die dag is en die meeste van jou vriende dit doen, beteken dit nie dis ’n goeie opsie vir jou nie. Elke situasie is uniek en behoeftes verskil van mens tot mens en van huishouding tot huishouding. Neem goed ingeligte besluite volgens jou unieke situasie en behoefte. Verkry soveel moontlik inligting, maak seker die inligting kom van betroubare bronne en neem dan ’n besluit volgens wat die beste oplossing is vir jou. In baie gevalle help dit ook om berekeninge van die verskillende beskikbare opsies te maak en daarvolgens te besluit.

Hou jou bankstate in hierdie tyd dop om enige foute vroegtydig te identifiseer en te rapporteer. Daar is baie veranderinge wat tans plaasvind en dis gewoonlik wanneer foute maklik insluip. Maak seker dat jou debietorders steeds korrek afgaan. Maak seker dat waar ooreengekom is dat ’n verminderde bedrag of geen bedrag in hierdie tyd betaalbaar is, dit wel die geval is. Waar jy geskeduleerde betalings opgestel het en jy nou minder moet betaal of nie hoef te betaal nie, pas jou betaling dienooreenkomstig aan.

Verstaan jou inkomste en uitgawes

Verstaan jou inkomste en uitgawes. Werk deur jou bankstate vir die laaste paar maande asook enige kontantontvangste of betalings om werklike inkomste en uitgawes te verkry. Klassifiseer al die transaksies in die volgende kategoriëe:

• Inkomste
• Spaar / Beleggings
• Noodsaaklike behoeftes
• Begeertes
• Onvoorsiene uitgawes

Indien jy reeds ’n goeie begroting het, hersien jou begroting en bring veranderinge aan gegewe jou huidige situasie.

Indien jy nie tans ’n begroting het nie, is dit baie belangrik in hierdie tyd om ’n begroting op te stel. ’n Begroting wat jy net in jou kop byhou, werk nie. Skryf dit neer, hou ’n spreitabel by of gebruik ‘n sagtewarepakket of applikasie.

Hoe lyk ’n effektiewe begroting?

Gebruik die werklike inkomste en uitgawes volgens jou bankstate van die afgelope paar maande as basis om jou begroting op te stel. Maak ook voorsiening vir moontlike veranderinge weens die inperkingstyd. Onthou, ’n effektiewe begroting sluit inkomste en uitgawes in. Jy wil nie net jou uitgawes daarteen monitor nie. Jy wil ook bepaal of jou inkomste jou uitgawes oorskry en of jy dalk oorbestee. Sluit die verskillende kategorieë in jou begroting in: inkomste, spaar / beleggings, noodsaaklike behoeftes, begeertes en onvoorsiene uitgawes.

Verminder uitgawes sover moontlik en pas jou leefstyl aan.

Kyk hoe kan jy besparings bewerkstellig op jou noodsaaklike behoeftes en skakel begeertes heeltemal uit of stel dit uit tot ’n later stadium. Voorbeelde waar uitgawes verminder kan word:

• Maak seker daar is geen debietorders wat nog afgetrek word vir dienste wat nie meer gebruik word nie.
• Kanselleer TV, tydskrifte en ander nienoodsaaklike subskripsies.
• Maak kos tuis en vermy wegneemetes of gerieflikheidsmaaltye.
• Skakel wegneemkoffie, sjokolade en ander lekkernye uit.
• Vra jou bank vir ’n goedkoper bankkostepakket wat steeds aan jou behoeftes voldoen.
• Kry ’n paar kwotasies vir versekering en vergelyk dit met mekaar. Maak seker jy vergelyk appels met appels en geniet steeds dieselfde dekking.
• Wees kreatief met aktiwiteite om geld te bespaar, byvoorbeeld piekniek, gaan ry fiets saam as gesin, onthaal tuis.
• Kyk uit vir goedkoper selfoon-, data- en internetpakkette,
• Maak ’n inkopielys en hou daarby, moenie onnodige items koop nie.
• Beplan inkopies beter sodat daar minder gereeld winkels toe gegaan word om sodoende ook op brandstof en parkering te bespaar.

In gevalle waar jy ’n uitgawe nie langer kan bybring nie of dit nie ’n noodsaaklike uitgawe is nie, tref vroegtydig reelings met die verskaffer en kanselleer debietorders waar nodig. Maak seker jy verstaan die kansellasievoorwaardes en ook of daar boetes of kennisgewingtydperke betrokke is.

Wanneer dit wel ’n noodsaaklike uitgawe of terugbetaling van skuld is, kontak die bank, versekeraar of verskaffer en tref ’n afbetalingsreëling. Dit is egter belangrik om die bepalings en voorwaardes te verstaan, asook die impak oor die langer termyn, sodat jy ’n ingeligte besluit kan neem.

Alhoewel spaar ’n noodsaaklikheid is vir jou finansiële welstand, is dit nie ’n noodsaaklikheid om ’n krisis te oorleef nie. Daarom kan jy dit oorweeg om jou spaarplanne tydelik te stop en die bydraes aan te wend om noodsaaklike uitgawes te betaal in hierdie tyd. In gevalle waar jy maandeliks ’n vaste kontraktuele bydrae maak, is dit raadsaam om navraag te doen wat die implikasie is as jy dit sou stop.

Bepaal jou netto batewaarde en stel vroegtydig vas as jou laste jou bates oorskry.

Dit is beter om vroegtydig regstellende stappe te begin doen as om te wag totdat dit te laat is. Indien jy dringend kontant benodig, is dit altyd beter om bestaande bates om te sit in kontant alvorens jy skuld aangaan. Indien jy addisionele beleggingseiendomme het, kan jy dit oorweeg om dit te verkoop of jou beleggings te onttrek. Weens die markte wat tans onder druk is, is daar ’n groot moontlikheid dat jy verliese gaan ly. Onthou ook om die belastingimpak in berekening te bring wanneer jy bates verkoop of beleggings onttrek.

Die rentekoersverlagings van een persentasiepunt elk in Maart 2020 en April 2020 bring welkome verligting vir almal wat enige vorm van skuld het, tensy hulle ’n vasterentekoersopsie het. In ’n krisistyd kan hierdie rentebesparings doeltreffend aangewend word om noodsaaklike uitgawes te betaal. Indien jy steeds in die posisie is om jou leefstylkoste te dek, word jy aangeraai om aan te hou om die hoër paaiement te betaal om sodoende jou uitstaande kapitaalbedrag te verminder en jou skuld gouer af te betaal. Nog ’n goeie opsie is om die rentebesparings te gebruik om ’n noodfonds te skep of jou bestaande fonds aan te vul as jy dit gedurende hierdie tyd gebruik het.

In gevalle waar jy verskeie vorme van skuld het, is dit raadsaam om die skuld met die hoogste rentekoers eerste af te betaal. Korttermyn-skuldopsies soos kredietkaarte, oortrokke fasiliteite en persoonlike lenings het meestal hoër rentekoerse en daarom sal dit goed wees om hierdie skuld so gou moontlik te delg. Wanneer jou uitstaande saldo op korttermyn-skuldopsies egter laag is, kan dit ’n beter opsie wees om enige addisionele fondse eerder aan te wend om die langtermyn-skuldopsies soos motorfinansiering of ’n huisverband met groot uitstaande saldo’s af te betaal.

Vermy dit om paaiemente op skuld laat te betaal, ’n verlaagde bedrag te betaal of glad nie te betaal nie. Laat betalings, verlaagde paaiemente of paaiemente wat oorgeslaan word, het nie net ’n rente- en moontlike boete-impak nie, maar affekteer ook jou kredietrekord negatief. ’n Negatiewe kredietrekord sal veroorsaak dat jy in die toekoms moontlik nie weer vir skuld sal kwalifiseer nie of baie hoër rentekoerse moet betaal. Tref vroegtydig reëlings wanneer jy nie jou volle paaiemente kan bybring nie.

Heronderhandel jou bestaande rentekoerse op jou skuld.

Indien jy ’n goeie betaler is, sal banke, finansieringshuise ens. dalk meer toegeeflik wees in hierdie tyd om rentekoerse afwaarts aan te pas. Selfs ’n 0,25%-verlaging in jou bestaande rentekoers kan ’n groot verskil maak oor die langer termyn.

In gevalle waar jy verskillende skuldopsies het, kan jy dit oorweeg om jou skuld te konsolideer in ’n opsie wat die laagste rentekoers bied. Jy kan dit ook oorweeg om ander skuldopsies oor te dra na een van jou bestaande skuldopsies wat ’n laer koers bied. Verder kan jy jou bank raadpleeg oor ’n alternatiewe opsie wat ’n laer rentekoers bied en waarin jy jou ander skuldopsies kan konsolideer.

Kredietkaarte en winkelrekeninge is van die grootste euwels as dit by skuld kom. Nie net is dit duur skuld nie, maar dis ook maklik om net ’n kaart uit te haal en te betaal vir iets wat heel moontlik nie ’n noodsaaklikheid is nie. Sny jou kaarte op en leer die gewoonte aan om te spaar vir ’n item totdat jy dit kontant kan koop.

Skakel met jou voertuigfinansierders en heronderhandel jou bepalings vir terugbetaling. Maak seker jy verstaan die volle impak oor die langer termyn.

Skakel met die bank of ander finansiële instelling waar jou huisverband geregistreer is en vind uit van enige betaalvakansies of afslag wat gedurende die inperkingstyd van toepassing is. Betaalvakansies is ’n spesiale vergunning waar jy vir ’n tydperk, gewoonlik drie of vier maande, nie paaiemente hoef te betaal nie. Neem in ag dat rente en fooie tydens betaalvakansies steeds gehef word en gekapitaliseer word. Gevolglik sal jy ‘n hoër uitstaande kapitaalbedrag hê na afloop van die betaalvakansie en jou paaiemente en rentekomponent sal dus voortaan hoër wees.

In uiterste omstandighede waar daar geen ander opsie is nie, oorweeg skuldberading. Hersien jou versekeringsprodukte en aftreebeplanning op ’n gereelde basis. Kontak jou adviseur om opsies vir tydelike verligting met betrekking tot die betaling van premies of bydraes te bespreek. Maak seker jy verstaan die volle impak asook die bepalings en voorwaardes. Bou ’n noodfonds op as jy nie reeds ’n fonds het nie. Indien jy onttrekkings uit jou noodfonds moet doen gedurende hierdie tyd, plaas die fondse so gou moontlik daarna weer terug.

Maniere om jou noodfonds op te bou:

Begroot elke maand vir onvoorsiene uitgawes. In die maande wanneer niks onvoorsiens gebeur nie, dra die besparing oor na jou noodfonds.

Plaas besparings as gevolg van die rentekoersverlagings oor na jou noodfonds. Bly weg van hoërisikobeleggings in krisistye tensy jy spaargeld het wat jy nie nodig gaan hê nie en gemaklik is om dit te verloor. Verstaan die volle bepalings en risiko verbonde aan ’n belegging voordat jy daarop besluit. Daar is sekerlik in krisistye ook baie geleenthede om goeie geld te maak vir beleggers wat addisionele fondse beskikbaar het. Moet egter nie jou swaar verdiende geld in onseker tye aan onnodige risiko blootstel omdat jy desperaat is om geld te maak nie. Daar is geen “word ryk in ’n oogwink”-belegging nie en baie mense word in moeilike tye deur slenterstreke gevang.

Daar is baie goeie finansiële beginsels wat kan help om verligting te bring in krisistye, maar die beste raad is beslis om te probeer om ’n addisionele inkomstebron te skep. Dit is soms makliker gesê as gedaan en omstandighede asook ’n gebrek aan tyd, geld, idees, ervaring en kennis kan geldige redes wees wat jou weerhou. Waar daar ’n wil is, is daar ’n weg en enigiemand wat regtig wil, sal ’n plan kan maak, selfs al begin jy met iets kleins. Dit sal groei en jy sal nooit spyt wees jy het die besluit geneem nie. Selfs met die huidige pandemie buite rekening gelaat, is Suid-Afrika ’n land met ’n onstabiele ekonomie en ’n hoë werkloosheidsyfer. Of ons dit wil glo of hoor, maak nie saak nie maar enigiemand kan sy of haar werk enige tyd verloor. Ons kan nie die risiko loop om van net een inkomstebron afhanklik te wees nie.

Voorbeelde om te oorweeg waar min of geen aanvanklike kapitaalbesteding nodig is:

• Kry ’n deeltydse werk oor naweke of saans.
• Verhuur ’n spaarkamer.
• Begin ’n besigheid in jou vrye tyd of ’n tweede besigheid as jy reeds een besigheid het.
• Netwerkbemarking werk baie goed as inkomstebron vir talle mense.
• Verwys mense uit jou netwerk na ander besighede en vra ’n verwysingsfooi.
• Span jou stokperdjie in om geld te maak – neem foto’s vir vriende, bak koeke vir kollegas, maak tuisgekookte maaltye vir werkende mense, verkoop jou handewerk.
• Pas ander mense se huise of troeteldiere op of doen inkopies vir ander.
• As jy hou van skryf, begin ’n webjoernaal. Leer mense ’n nuwe vaardigheid of deel jou kennis met ander op YouTube of deur middel van ’n aanlynkursus.
• Verkoop produkte aanlyn.

Grootskaalse afleggings word voorspel deur kenners en alhoewel niemand graag ’n doemprofeet wil wees nie, is dit beter om voorbereid te wees sou so iets oor jou pad kom. Sorg dus dat jou CV bygewerk is sodat jy dit so gou moontlik kan uitstuur indien so iets gebeur. Wees proaktief, doen navorsing en kyk uit vir ander moontlike geleenthede wat jy dalk kan oorweeg in die toekoms.

Die belangrikste raad bly steeds:

Onderhou jou bates, jou gesondheid en jou geloof. Beskerm jou bates, doen moeite met jou finansiële welstand en skerp jou finansiële kennis op. Leef gesond – eet gesond, oefen gereeld, drink vitamines om jou immuunstelsel te versterk en slaap genoeg. Finansiële stres en onsekerheid werk baie nadelig in op jou gesondheid. Heel belangrikste, behou jou geloof. Vertrou op God om jou deur hierdie moeilike tyd te dra, want net Hy kan.